İçsel Yankılar (Yeni Bölüm #37)

İçimdeki E2 şöyle konuştu:

Ey kör bakışlarla yıldızları gözetleyen,

Çabalarının amacı,

Evrendeki gizemlerin

Sebeplerini bulmak

Ve hangi aşamalardan geçerek

Önüne düştüğünü

Anlamak mı?

...

Ey yukarılarda kendini arayan düşmüş kişi,

Çoğunun keşfedilebilir olması

Çabanı teşvik etse bile

Bulduğunun

Her sorunun cevabı olmayacağını

Hâlâ bilmeyenlerden misin?

...

Ey, ömrünü cömertçe harcayan,

Sağlığın değerini

Hastalıkta bulanlar gibi

Olmak istemen neden?

...

Hayır, hayır, hayır!

Neleri keşfedeceğini değil,

Onu değil,

Bir virüsle yok olan

Aciz bir varlık olarak,

Evrenin kendisini değil,

Neden onun

Keşfedilebilir olduğunu

Düşünmediğini düşün!

Hem de her şeyden önce...

...

Ey varoluşçu savaşçı,

Yok mu? Bulamadın mı?

Sana göre sadece

Mutluluk veren bir tesadüf olan

O bilinçsiz maddenin,

Evrenin

Keşfedilebilir olmasını

Beklenir kılanı,

Bulamadın mı?

...

Ey, yanlış yerlere bakınan,

O zaman, günümüzde

Türünü sürdürmek için

Bir faydası olmayan

Ama yürekten inandığın

Doğal seleksiyon,

Bunu sana neden

Sunmuş olsun ki?

...

Evet, sana soranım!

Bu natüralist paradigmanla,

Gökyüzüne bakıp

Geçmiş kozmolojik sırları

Neden arayıp durduğunu

Sana soranım.

...

Evet, sana soranım!

Sana göre kozmik tesadüflerin

Oluşturduğu yapının, evrenin

Bir yandan keşfedilebilir olmasını,

- Evet, işte bu paradoksu -

Rasyonel zemine oturtmadan,

Neyi inceleyip durduğunu

Sana soranım!

...

Evet, sana soranım!

Bir yandan bulduklarının,

İnsan davranışlarının

Sonuçlarını öngörebileceği

Evrensel yasalar olmasının,

Adil ve anlamlı,

Hesap verilebilirlik kuralları

Olduğunu düşünmeden,

Neyin peşinde olduğunu

Sana soranım!

...

Değerler mi nedir?

İnsanlığa ve geleceğe fayda sunan

Her şeydir bende.

Bu sebeple,

Bilgiye ulaşma ve öğrenme arzunla,

Ciddi bir vakit ve kaynak ayırarak

Evreni keşfetme çabalarını

Değerli bulanlardanım.

Evet, bu sebeple

Bilimle bulduklarının

Teknoloji üreterek

İnsanlığın hayatını kolaylaştırmasını

Değerli bulanlardanım!

...

Ama bu sonuçlar,

Evreni inceleme çabalarını

Benim için değerli kılsa bile

Senin için rasyonalizm sağlamadığını,

Hâlâ bilmeyenlerden misin?

...

Yoksa, tesadüf veya illüzyon diyerek

Nesnellikten çıkardığın

O varlık evreni için,

Kaynak ve vakit ayırıp

İncelemeye değerli bulmanı

Nasıl makul bulurdum?

Hem de değerlerin varlığını reddedenlerin,

Bu bilimsel çabaları değerli bilmesini,

Tutarsız bulup kınamadan.

...

Hem de uzay-zaman ve madde dışında

Varlık olmadığını kabullenenin,

Bütün yasaları olgusal bulmasına rağmen

Nesnel bir ahlak ya da estetik tanımlayamadığı

İnsanlık için

Herhangi faaliyeti değerli bulamazken...

...

Hayır, hayır işte!

İçinde toplum ve gelecek nesiller için

Fayda bulunduran her şey

Değerlidir bende.

İşte bu yüzden,

Natüralist felsefene göre

Değer bulunmayan

Evreni inceleme faaliyetin bile

Değerlidir bende.

...

Ama sorarım sana

Evrendeki bilinmeyenleri incelemek için

Rasyonel zemin bulamadan,

Bir varoluşçu olarak

Bilimsel araştırma yapmayı

Nasıl değerli bulanlardansın?

...

Ama sorarım sana,

En temel ihtiyaçları gidermek gibi

Bir amaç gütmeksizin çalışmayı

Hem de

Yapılan bilimsel faaliyetlerin

Motivasyon kaynağını hiç bilmeden

Çılgınca çalışmayı

Nasıl değerli bulanlardansın?

...

Hadi düşün,

Kendi için düşün, ey savaşçı!

Bilimsel araştırmalar için

Bu kadar çok

Zaman, emek ve kaynaklar ayırmanın

Rasyonel sebebinin

Ne olduğu düşün,

Düşün ki

Bu davranışın gerçekleştirilmesi için

Nedenleri bulan olasın.

...

Ne, ne?

Teknoloji üretmedeki pratik faydanın

Sunduğu unvan, şöhret ve para için mi

Bilimsel uğraşlara girenlerdensin?

Hayır, bunları elde etmek için

Ticaret, spor, siyaset, müzik gibi

Daha kolay yollar varken,

Ciddi emek ve zaman harcayarak

Ömür tüketmeyecek kadar

Zeki olduğunu bilenlerdenim.

...

Ne, ne?

Teknolojiyle insan ihtiyaçlarının

Giderilmesini sağladığı

Manevi haz ve doyum için mi

Çok, hem de çok çalışanlardansın?

Hayır, bu tür pratik yaklaşımlar

Mühendislik disiplinleri için

Araçsallık sunsa bile

Evrenin geçmişi

Ve başlangıcı ile ilgilenen

Kozmoloji bilim adamları için

Geçerli olmadığını bilenlerdenim.

...

Ne, ne?

İnsanoğluna ait içkin merak duygusu

Ve gerçeği bilme arzusu için mi

Tutkuyla çalışanlardansın?

Evet, gerçekten bu böyledir!

Pragmatik motivasyonların aksine,

Evreni bilme çabası bilime özgüdür,

Saygı duyulan.

Ve evet,

Çeşitli haz ve dünyevi bir amaç değil,

Bilim, gerçeği bilmek için

Kullanılan bir araçtır

Takdir edilen.

...

Ama gerçeği bilen olmak

Motivasyon sağlayan

İtici bir güç olsa bile

Ömürlerini tüketecek kadar

Zaman ve emek aktarmak için

Hâlâ rasyonel sebepler

Sunmayan değil mi?

Bu bir arzu için olsaydı,

O zaman

Bazen arzulara boyun eğmemek

Rasyonel olmamalı, değil miydi?

...

Bilemedin mi?

Dur, ben söyleyeyim o zaman:

Akıl, sende,

Evreni incelemenin değerli olduğuna dair

Ön kabullü bir zihin inşa etmiştir.

Evet, bilirsin anlamadan,

Yaşamı anlamak için

Bilgiyi aramaktan daha iyi

Bir yol olmadığını.

...

Ama arzuları değil

Aklı tatmin etmek değil midir,

Rasyonalizm?

Yani

Bilimsel sonuçların çıktısı

Varlıklar yerine

Değerler

Olmalı, değil midir?

...

İşte bu yüzden bilim

Neden var olduğumuzu bulmak

Ve nasıl yaşamamız gerektiğini bilmek için

Önemli, değil midir?

Evet, evet, bu yüzden bilim,

Bilginin inşa ettiği

Etik ve ahlaki değerlerin,

Tüm insanlığın yararına

Ve doğaya zarar vermeden

Kullanılması için

Önemli, değil midir?

Yani,

İyi ve doğrunun yanında olmak,

Kötü ve yanlışın karşısında durmak için

Gerekli, değil midir?

...

Evet, işte bu yüzden

Kendini gerçekleştirmek isteyen

Sanatçıların

Ölümsüz eserler bırakması gibi

Dünyevi karşılığı

Olsa da olmasa da

Evreni incelemek

Değerli bir faaliyet

Değil midir?

O zaman

Gerçeği arayan kişi,

Başkalarına tamamen inanma yerine,

Edindiği bilgileri sorgulayan

Ve sadece topladığı kanıtlara

Boyun eğen, değil midir?

...

Aslında gerçek inanç,

Bilimi öğreten veya kısıtlayan

Olmamalı değil midir?

Evet, tam da bu yüzden,

Gerçek inanç,

Evrendeki gizemleri

Aklı çalıştırarak ve gözlem yaparak

Bilgi edinmeye yönlendiren

Ve kendi iddialarını,

Ulaşılan bilimsel sonuçlarla

Tasdikleyen, değil midir?

...

O zaman

Kendi inançlarını sorgula ey savaşçı,

Yaşamın amacını sorgula

Ve verilen hediye olan ömrü

Nasıl tüketmen gerektiğini sorgula.

Bilimsel olguları arayışların içinde

Umulur ki

Kendini ve amacını

Bulan olursun.

24 Ağustos 2008

Ayrancı, Ankara